دستگاه تصفیه آب و اهمیت تعداد مراحل آن

یکی از مواردی که افراد در هنگام خرید دستگاه تصفیه آب با آن روبرو می‌شوند، انتخاب تعداد مراحل تصفیه در دستگاه تصفیه آب خانگی است. عدم اشراف کامل به این موضوع سبب شده که در باور عموم، تعداد مراحل بالاتر و فیلترهای تصفیه آب بیشتر به معنای کیفیت بالاتر آب خروجی از دستگاه تصفیه آب خانگی باشد. اما این باور یک باور غلط است. در راهنمای جامع انتخاب و خرید دستگاه تصفیه آب خانگی- بخش اول به صورت مختصر به این موضوع پرداخته شد؛ اما از آنجا که این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار بوده و گاه سبب می‌شود تا افراد برای حل مشکلات آب شرب خود هزینه‌های گزافی بپردازند، در این مقاله به تفصیل پیرامون اهمیت بالای انتخاب تعداد مراحل مناسب برای تصفیه آب می‌پردازیم.

دستگاه تصفیه آب برای تصفیه چه آبی به کار می‌رود؟
اصلی‌ترین نکته در انتخاب یک دستگاه تصفیه آب با تعداد مراحل مناسب، توجه به منشا آبی است که قرار است تصفیه شود. آب یک حلال بسیار قوی است که می‌تواند انواع مختلفی از عناصر و مواد گوناگون موجود در طبیعت را در خود حل کند. علاوه بر آن چون آب یک سیال است می‌تواند آلودگی‌های مختلفی را بدون آنکه در خود حل کند، با خود جابجا کند. به عنوان مثال سرب، کلر، منیزیم و … برخی از عناصری هستند که در آب حل می‌شوند. گل‌ولای نیز بدون آنکه در آب حل شود می‌تواند به همراه آن جابجا شده و به صورت ذرات معلق در آب دیده شود. بنابراین پیش از انتخاب مراحل دستگاه تصفیه آب باید توجه داشت که آب ورودی به سیستم از چه منبعی و با چه کیفیتی تأمین می‌شود. به عنوان مثال آب لوله‌کشی شهری است یا آب چاه و یا حتی آب دریا ؟!

دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس
ما معمولاً زمانی به فکر استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی می‌افتیم که با رسوب موجود در لوله‌ها و یا رسوبات ایجادشده در کتری مواجه می‌شویم (بیشتر بخوانید: مزایا و معایب سختی آب). باید توجه داشت که رسوب ایجادشده ناشی از یون‌های محلول در آب و در اصطلاح سختی آب است. تنها یک دستگاه تصفیه آب که از سیستم اسمز معکوس (RO) استفاده می‌کند می‌تواند رسوبات موجود در آب را حذف کند. یک سیستم اسمز معکوس برای آنکه بتواند به شکل بهینه عمل کند باید علاوه بر فیلتر ممبران اسمز معکوس، از فیلترهای مناسبی برای عملیات پیش‌تصفیه برخوردار باشد. فیلتر ممبران اسمز معکوس توانایی حذف ریزترین آلودگی‌ها را داراست. اما در صورتی که آب ورودی به این فیلتر شامل ذرات معلق، کلر، فلزات سنگین و … باشد از عمر آن به شدت کاسته شده و کارایی ممبران نیز به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کند. بنابراین در یک سیستم اسمز معکوس به حداقل سه فیلتر رسوب‌گیر الیافی، فیلتر کربن اکتیو و فیلتر کربن بلاک به عنوان پیش‌تصفیه نیاز است.

فیلتر الیافی وظیفه حذف ذرات معلق موجود در آب نظیر گل‌ولای، شن و ماسه و … را تا ابعاد پنج یا یک میکرون (بسته به کیفیت فیلتر) داراست. فیلتر کربن اکتیو گازهای محلول در آب نظیر کلر و نیز برخی فلزات سنگین را از آب حذف کرده و فیلتر کربن بلاک این فرآیند را تکمیل کرده و بوی نامطبوع آب را نیز از بین می‌برد (بیشتر بخوانید: مقایسه فیلترهای کربن اکتیو و کربن بلاک).

بنابراین یک دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس باید حداقل از چهار مرحله فیلتراسیون تشکیل شده باشد.

فیلتر مرحله پنج دستگاه تصفیه آب خانگی
در بخش‌های قبل مشخص شد که یک دستگاه تصفیه آب خانگی برای آنکه بتواند تمام محتویات موجود در آب را حذف کند بایستی حداقل از چهار مرحله فیلتراسیون تشکیل شده باشد؛ اما از آنجا که آب خروجی از این چهار مرحله در مخزن ذخیره دستگاه تصفیه آب خانگی انباشته می‌شود (بیشتر بخوانید: عملکرد مخزن ذخیره دستگاه تصفیه آب خانگی)، احتمال ورود مجدد اندکی آلودگی به آب وجود دارد. همچنین این احتمال وجود دارد که بر اثر عدم عملکرد صحیح دستگاه تصفیه آب، هنوز بخشی از آلودگی‌ها در آب خروجی از فیلتر ممبران اسمز معکوس حضور داشته باشند. بنابراین برای اطمینان از حذف کامل آلودگی‌های آب (بیشتر بخوانید: آلودگی‌های آب لوله‌کشی شهری) در سیستم اسمز معکوس، از یک فیلتر کربنی با نام فیلتر پست کربن به عنوان فیلتر مرحله پنجم استفاده می‌شود.

فیلتر مرحله شش دستگاه تصفیه آب
آب پس از عبور از پنج مرحله فیلتراسیون در دستگاه تصفیه آب خانگی، تمام محتویات خود را از دست می‌دهد و خواصی در حدود آب مقطر پیدا می‌کند. مصرف این آب برای سلامت افراد چندان مفید نیست و حتی می‌تواند خطراتی را نیز در پی داشته باشد. آب مصرفی باید شامل مقادیر مشخصی از املاح و مواد معدنی موردنیاز برای بدن نظیر پتاسیم، کلسیم، منیزیم و … باشد (بیشتر بخوانید: استانداردهای آب آشامیدنی). در صورتی که آب فاقد این مواد باشد می‌تواند در دراز مدت سبب بروز پوکی استخوان، پوسیدگی دندان، مشکلات گوارشی و … شود. بنابراین در مرحله ششم دستگاه تصفیه آب خانگی از فیلتر مینرال (فیلتر مواد معدنی) برای افزودن عناصر و مواد معدنی مورد نیاز بدن به آب استفاده می‌شود.

فیلتر مرحله هفتم
معمولاً در دستگاه‌های تصفیه آب از فیلتر آلکالاین (قلیایی) به عنوان فیلتر مرحله هفتم یاد می‌شود. این فیلتر همانند فیلتر مینرال که در بخش قبلی توضیح داده شد عمل کرده و علاوه بر افزودن مواد مورد نیاز بدن به آب، باعث افزایش pH آب می‌شود. آب با افزایش pH خاصیت قلیایی پیدا کرده و میزان اکسیژن بیشتری را در خود حل می‌کند. این امر سبب بهبود اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن شده و فرد احساس سبکی و راحتی را تجربه می‌کند. در مطلبی با عنوان مزایای نوشیدن آب قلیایی به تفصیل پیرامون اثرات ناشی از نوشیدن این آب مطالبی بیان شده است.

بیان شد که فیلتر آلکالاین علاوه بر افزایش سطح pH آب، مواد معدنی نیز به آب اضافه می‌کند. بنابراین در این زمینه همانند فیلتر مینرال عمل کرده و از نظر علمی استفاده همزمان از این دو فیلتر صحیح نیست؛ زیرا سطح مواد معدنی موجود در آب بیش از اندازه افزایش یافته که در درازمدت مشکلاتی نظیر سنگ کلیه را در افراد مستعد در پی دارد. بنابراین استفاده از یک دستگاه تصفیه آب خانگی که به صورت همزمان از فیلتر مینرال و فیلتر آلکالاین به عنوان مراحل ششم و هفتم تصفیه آب استفاده می‌کند، صحیح نیست.

فیلتر مرحله هشتم دستگاه تصفیه آب خانگی
در مرحله هشتم فیلتراسیون یک دستگاه تصفیه آب خانگی از فیلتر لامپ اشعه فرابنفش (UV) استفاده می‌شود. لامپ UV یک راه مؤثر برای حذف آلودگی‌های میکروارگانیسمی نظیر انواع باکتری‌ها، میکروب‌ها و ویروس‌ها محسوب می‌شود. بنابراین زمانی که منشأ آب ورودی به دستگاه تصفیه آب نامشخص بوده و یا از آب چاه استفاده می‌شود، استفاده از آن ضروری به نظر می‌رسد. اما در تصفیه آب لوله‌کشی شهری و در تصفیه‌خانه‌ها عملیات کلرزنی به‌خوبی بر روی آب صورت گرفته و آب لوله‌کشی شهری عموماً فاقد هرنوع آلودگی‌های میکروبی است (بیشتر بخوانید: فرآیندهای شیمیایی موردنیاز برای تصفیه آب شهری). بنابراین در تصفیه آب شهری استفاده از لامپ UV ضروری به نظر نرسیده و هزینه اضافی را به مصرف‌کننده تحمیل می‌کند.

بهترین دستگاه تصفیه آب خانگی
به عنوان نتیجه‌گیری و مطابق با توضیحاتی که در این مطلب بیان شد، برای تصفیه آب لوله‌کشی شهری یک دستگاه تصفیه آب شش مرحله‌ای پیشنهاد می‌شود. مرحله ششم دستگاه می‌تواند فیلتر مینرال و یا فیلتر آلکالاین (قلیایی) باشد. استفاده از دستگاهی که حاوی فیلتر اشعه فرابنفش (لامپ UV) است در مکان‌هایی که از آب چاه استفاده می‌کنند توصیه شده و این فیلتر در تصفیه آب شهری پیشنهاد نمی‌شود.

در پایان باید گفت که در انتخاب دستگاه تصفیه آب شش مرحله‌ای از کیفیت دستگاه اطمینان پیدا کنید. متأسفانه برخی سودجویان از عدم آگاهی افراد استفاده کرده و شش مرحله فیلتراسیون که هیچ کدام فیلتر اسمز معکوس نیست را به عنوان یک دستگاه تصفیه آب شش مرحله‌ای در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند و از این راه سودهای کلانی را نصیب خود می‌کنند. دستگاه تصفیه آب شش مرحله‌ای اسمز معکوس بایستی حتما پمپ و مخزن ذخیره داشته باشد و با استفاده از برق کار کند.